Deze blogpost is geschreven door: Luminescence

Mythologie: Het paard van Sinterklaas
Hoi! Wat leuk dat vandaag je deze blog leest! Sint-Nicolaas is weer aangekomen in het land inmiddels, zoals de meeste van ons wel doorgekregen hebben. Hebben jullie de intocht bekeken? Maar, het is in ieder geval tijd voor deze feestelijke mythologie-blog: vandaag gaan we eens de diepte in op het paard van Sinterklaas! We gaan het hebben over de oorsprong van de schimmel, maar ook over waar de mythe vandaan komt, een leuk kunstwerk en natuurlijk wat feitjes om indruk mee te maken op Pakjesavond. Dus, pak de zak pepernoten en de chocoladeletter er vast bij, het feest is begonnen!
 
Oorsprong
Natuurlijk leeft Sinterklaas al heel lang. De bisschop Nicolaas van Myra komt uit de derde eeuw! Daarom is die baard dus zo lang… Maar paarden hebben helaas een wat kortere levensduur. Die trouwe schimmelkameraad van de Goedheiligman, die bestaat dan ook niet zo heel lang. De eerste vermelding van het paard van Sinterklaas komt uit de vroege 18e eeuw, in een spreekwoordenboek! Aldus Carolus Tuinman is het spreekwoord Klaas Vaak komt in de schoorsteen gereden is een referentie naar Sints paard, die ook door de schoorsteen kwam. Destijds was het nog geen schimmel: het prentenboek van Jan Schenkman portretteert het paard als een vos.
 

Bron afbeelding: Jan Schenkman, in het publieke domein, via Galerij Koninklijke Bibliotheek.
 
Inmiddels kennen we het paard van Sinterklaas toch als een schimmel: ik zou je niet precies kunnen vertellen wanneer of waarom dat gebeurd is, maar de grote landelijke optochten vanaf de jaren ’50 zullen het idee hoogstwaarschijnlijk verspreid hebben. Sints eerste paard met een naam heette Majestuoso: toen die met pensioen moest kwam Bionda Majestuoso, daarna Bianca, Petra, Samsona, Schimmel (ook wel Nico), Jasper, Juan en pas in 1990 kwam Amerigo! De ‘echte’ Amerigo was een politiepaard, die in 2010 pas met pensioen ging: zijn opvolgers, Okki en Mentor, werden wel nog aangesproken met de naam Amerigo. En vanaf 2019 kennen we nu Ozosnel, wiens naam een referentie is naar het liedje Hoor de wind waait door de bomen. In Vlaanderen heeft de naam een wat minder chaotische geschiedenis: daar wordt het paard sinds 1992 Slecht-weer-vandaag genoemd.
 
Achtergrond
Waarom heeft Sinterklaas eigenlijk een paard nodig? Natuurlijk is hij inmiddels, met z’n leeftijd van bijna twee millennia, wel wat slecht ter been, maar vroeger was dat beter, toch? Al vanaf de 12e eeuw was het echter gebruikelijk voor bisschoppen om zich met wat status voort te bewegen: dat was dus te paard!

Dat is één oorzaak van het paard van Sinterklaas, maar sommige mensen zien nog een ander verband in: zij verbinden de schimmel met Sleipnir, het achtbenige paard van Odin (waar je hier meer over kan lezen). Odin rijdt met Sleipnir door de lucht, terwijl Sint met z’n paard over de daken rijdt! Tegenwoordig wordt die associatie echter wat betwist: veel geschiedkundigen stellen dat er niet genoeg bewijs is om dit aan te nemen.
 
Kunst
[
Bron afbeelding: een onbekende kunstenaar, publieke domein, via het Rijksmuseum.
 
Dit mooie plaatje komt uit de 18e eeuw: waarschijnlijk tussen 1761 en 1804. Best wel oud dus! We zien ook dat de weergave van Sinterklaas wat verouderd is, terwijl Sint zelf verjongerd is: in plaats van zijn kenmerkende mijter en lange baard draagt Sint een elegante hoed met een mooie krullenbos eronder. Verder zien we dat z’n paard zelf niet wit is, maar een donkerdere kleur: dat zien we meer terug in deze tijd. Het paard heeft wel hele leuke strikjes: eigenlijk zouden ze dat terug moeten brengen, vind je niet? Laat het zeker weten in de reacties!
 
Feitjes
- Amerigo is niet de eerste naam die gebruikt werd om naar meerdere paarden te verwijzen: de naam ‘Samsona’ verwijst ook niet naar één specifiek paard.
- Enkele bronnen claimen dat het paard van Sinterklaas omstreeks de 14e eeuw wél wit was. Dit zou te maken kunnen hebben met de gangbare christelijke iconografie van die tijd, waarin wit gezien werd als een kleur van overwinning en kracht.
 
Hopelijk vonden jullie deze blog interessant! Hebben jullie nog wat nieuws geleerd over het trouwe ros van Sint-Nicolaas? Of was dit grotendeels bekend materiaal? Wat vind je van strikjes voor Ozosnel?
 

Bron afbeelding:  Bram Wisman / Anefo, CC0, via Wikimedia Commons.