Deze blogpost is geschreven door: HolyCow

Fun Facts: Gangenpaarden
Stappen, draven, galopperen. Paarden bewegen veel en kunnen zich op verschillende manieren voortbewegen. Maar naast de drie gangen die bijna elk paard wel heeft, kunnen paarden ook nog een speciale gang hebben. Hierop worden paarden zelfs gefokt!
Wisten jullie het volgende al over paarden met extra gangen?

1. Één gen een grote rol speelt in het wel of niet ontwikkelen van extra gangen?
Een mutatie op het DMRT3-gen zorgt voor veranderingen in het bewegingsstelsel van het paard, waardoor bepaalde paarden ook een hogere kans hebben op het ontwikkelen van een extra gang, of zelfs vijf gangen. De afwezigheid van die mutatie maakt de kans op extra gangen dan weer wat kleiner. Ditzelfde gen heeft ook effect op de sportprestaties bij drafwedstrijden. 

2. IJslanders, Paso’s en Tennessee Walkers niet de enige gangenpaarden zijn!
Bij gangenpaarden denken we vaak aan een van deze rassen. Alhoewel dit wel de bekendere gangenpaarden zijn, zijn het zeker niet de enige! Extra gangen komen bij héél veel verschillende rassen voor. Soms zelfs rassen waar je het niet van zou verwachten. Zo hebben Marwari’s de ‘ravaal’, en komen ook bij de Curly en Mustang zeldzaam gangenpaarden voor. Maar ook in Nederland heb je veel verborgen gangenpaarden! Wisten jullie bijvoorbeeld al dat onder de dravers vrij veel gangenpaarden zijn? Veel dravers kunnen namelijk niet alleen draven, maar ook tölten en telgangen! In Nederland hebben we vooral draverijen, en geen telgang-wedstrijden. Om deze reden zijn tölters en telgangers hier niet zo populair. Maar bijvoorbeeld in Australië, Nieuw-Zeeland, de Verenigde Staten en Canada worden vooral telgang-wedstrijden gedaan voor de sulky! 

3. Gangenpaarden vroeger super populair waren?
De extra gangen zijn vaak super comfortabel, wat heel handig is als je urenlang op een paard moet zitten om bij je reisdoel te komen. Het is dan ook niet zo raar dat er onder zoveel verschillende rassen over de hele wereld zich gangenpaarden bevinden. Helaas zijn gangenpaarden op een gegeven moment uit de mode gegaan. In de dressuurring zien we liever geen tölt, maar gewoon een mooie ruime draf. 

4. Tölt en telgang niet de enige extra gangen zijn?
Zo heb je ook nog de fox trot waarna de Missouri Fox Trotters vernoemd zijn, of de Running Walk en Stepping Pace die bekend zijn bij Tennessee Walking Horses. Tussen sommige gangen zitten slechts hele kleine verschillen.

Onderscheid maken tussen die verschillende gangen is nog lastiger omdat bepaalde gangen die wél hetzelfde zijn, een andere naam hebben bij verschillende rassen/culturen. Het meeste onderzoek is erg gericht op Noord-Amerikaanse gangenpaarden, IJslanders enkele Zuid-Amerikaanse rassen. Echter zijn er in bijvoorbeeld Azië ook verschillende gangenpaarden te vinden, en heeft Zuid-Amerika meer rassen met een extra gang dan alleen de Paso Fino. Daarnaast hebben veel van die rassen ook nog eens méér dan een extra gang, en is er ook nog onderscheid in snelheid tussen de gangen. Dat maakt het classificeren van verschillende gangen erg lastig. 

5. De meeste gangen viertakt gangen zijn?
Net als stap! Viertakt wil zeggen dat de hoeven een voor een op de grond komen, in plaats van dat er meerdere hoeven tegelijk op de grond zijn, zoals bijvoorbeeld bij draf. Zo is de Fox Trot of Marcha Batida een soort langzame, gebroken draf waarbij de voorhoef telkens nét iets eerder de grond raakt dan het achterbeen waarmee het samen beweegt. Wanneer het paard vlot beweegt is het heel lastig om de draf hiervan te onderscheiden, maar verschil is er zeker wel! Maar niet elke extra gang is viertakt. Zo zijn de telgang en vergelijkbare gangen vaak tweetakt. 

Naast takt, kun je gangen ook onderverdelen in diagonaal, waarbij een voorbeen van de ene zijde beweegt met het achterbeen aan de andere kant, of lateraal, waarbij een voor en achterbeen aan één zijde samen bewegen. Voorbeelden van diagonale gangen zijn de draf, marcha batida, en rack, voorbeelden van laterale gangen zijn de telgang, running walk en tölt. Ook kan je kijken naar de hoeveelheid hoeven op de grond tijdens een bepaalde fase. Is er bijvoorbeeld een zweefmoment zoals bij de telgang, of is er een bepaald moment waarbij slechts één been het gehele gewicht van het paard draagt (‘singlefoot’) zoals bij de tölt? Of zijn er altijd meerdere hoeven aan de grond zoals bij de stepping pace?

Hebben jullie wel eens op een gangenpaard gereden? En hoe vonden jullie het zitten?


Telgangende dravers voor de sulky. Bron: MagicFlute1983@wikimedia commons