Welke kleur krijgt mijn veulen?

Hoihoi! Het is voor iedereen wel herkenbaar. Je hebt net je supermooie koppeltje in de weide gezet, maar, welke kleuren kunnen er eigenlijk uitkomen? Maak je geen zorgen, want in deze blog gaan we in op een hele fijne methode om kleurkansen te visualiseren, het kruisingsschema! Natuurlijk is het wat veel om alle genetica-onderdelen in een blog te stoppen. Daarom verwijs ik je voor een wat diepere kijk in de MH-genetica graag door naar de wiki-pagina over genetica of naar HolyCow’s genetica-B-blogs! Als ik een raar begrip gebruik kan je dat waarschijnlijk ook terugvinden op die pagina’s.
 

Stap 1: bedenk van welk gen je de aanwezigheid wil bepalen

Je kan best een kruisingsschema gaan maken voor alle genen, maar dat wordt misschien wat veel werk. Het is makkelijker om eerst een specifiek gen te beschouwen, zoals de aanwezigheid van cream bij je paard!
 

Stap 2: lees je in op de werking van dat gen

Het is belangrijk om te weten welke allelen dominant en recessief zijn, of bepaalde allelen misschien codominant/intermediair zijn, et cetera. Ik heb hieronder een klein overzichtje gemaakt met een aantal veelvoorkomende MH-genen: mocht jouw gen daar niet tussen staan kan je bijvoorbeeld de wiki raadplegen!

Basis: Zwart dominant, rood recessief. EE (dubbel zwart) of Ee geeft dus een zwart paard: ee (dubbel rood) geeft een voskleurig paard.
Agouti: Vier vormen. Van meest dominant naar minst dominant geeft het: A (donkerbruin), A+ (lichtbruin), At (seal brown) en a (geen bruin/zwart). Toont alleen op paarden met zwartbasis.
Cream: Intermediair: homozygoot (CrCr) geeft een andere expressie dan heterozygoot (nCr).
 

Stap 3: bepaal het ‘genotype’ van de ouders

Om te kunnen bepalen wat de kleur van je veulen zou kunnen worden, moet je eerst weten welke allelen de ouders hebben voor jouw specifieke gen. Soms is dat makkelijk: of een paard cream draagt zie je op de meeste paarden direct en gezien de intermediaire expressie kan je ook nog eens afleiden of een paard enkel of dubbel cream draagt!

Vaak is het echter lastiger. Als je wil bedenken of je paard zwart/zwart of zwart/rood draagt, zul je moeten kijken naar eventuele andere voskleurige paarden in de familie, maar dat wordt me net iets te ingewikkeld voor deze blog. In ieder geval, voor deze stap kijk je naar de kleur van de to-be moeder en vader en eventueel ook naar hun ouders.
 

Stap 4: stel je kruisingsschema op!

In de vorige stap heb je hopelijk de genotypes van de ouders kunnen bepalen. Ik vind het altijd fijn om dat boven mijn blaadje op te schrijven. De moeder en de vader geven allebei één van hun genen door: we gaan dus een mooie tabel maken. Dat is meestal een tabel met gelabelde rijen en kolommen. In de labels van de rijen ga je het genotype van de ene ouder noteren, bij de kolommen de andere. In dit voorbeeld heb ik de merrie in de kolom (verticaal van boven naar beneden) gezet en de hengst in de rij (horizontaal van links naar rechts). Per rij/kolom schrijf je in ieder geval maar één allel op.

Om het even makkelijk te houden in dit geval gaan we uit van een vosbasis met eventueel cream.

Stel, we hebben 3 koppels en ik wil weten hoeveel kans mijn veulens hebben om ook een cream-gen te krijgen.

Dan ziet dat er als volgt uit:
Koppel 1
Ik heb een vos merrie (n/n) en een palomino hengst (n/Cr).


Koppel 2
Ik heb een palomino merrie (n/Cr) en een palomino hengst (n/Cr).


Koppel 3
Ik heb een palomino merrie (n/Cr) en een cremello hengst (Cr/Cr).


Nu we dit hebben gedaan, kan de magie beginnen. We gaan de genotypes combineren! Je voegt in principe de allelen die de ouders doorgeven weer samen. Dus het allel wat in de kolom links staan + wat het allel wat in de rij erboven staat.

Met de koppels die je hierboven ziet zou dat er dan als volgt uitzien.

Koppel 1
De vos merrie (n/n) x palomino hengst (n/Cr).


Koppel 2
De palomino merrie (n/n) x palomino hengst (n/Cr).


Koppel 3
De palomino merrie (n/n) x cremello hengst (n/Cr).

Stap 5: interpretatie

We hebben nu wel een heel mooi kruisingsschema opgesteld, maar wat kan je er eigenlijk mee? Het leuke aan dit ding hier is dat het je niet alleen kan helpen om een voldoende te halen voor je biologietoets, maar ook dat je de kansen hieruit af kan leiden!
 
Omdat we alle kleurkansen voor een specifiek gen bij je veulen nu op hebben geschreven, is de totale som van de kans op een vakje 100%. Er zijn in totaal vier vakjes en de kans daarop is allemaal even groot, dus ieder vakje geeft een kans van 25% aan.

Dat wil zeggen dat je bij koppel 1 twee vakjes n/n hebt en ook twee vakjes n/Cr. Dat wil dus zeggen dat je 50% kans hebt op een veulen zonder cream. Ook heb je 50% kans op een veulen dat 1x cream draagt.

De kleurkansen zijn dan:
50% vos (geen cream)
50% palomino (1x cream)

Bij koppel 2 heb je één vakje met n/n, twee vakjes met n/Cr en één vakje met Cr/Cr. Dat wil zeggen dat je 25% kans hebt op een veulen zonder cream, 50% kans op een veulen dat 1x cream draagt en 25% kans op een veulen dat 2x cream draagt.

De kleurkansen zijn dan:
25% vos (geen cream)
50% palomino (1x cream)
25% cremello (2x cream)

Bij koppel 3 heb je twee vakjes n/Cr hebt en ook twee vakjes Cr/Cr. Dat wil dus zeggen dat je 50% kans hebt op een veulen dat 1x cream draagt. Ook heb je 50% kans op een veulen dat 2x cream draagt.

De kleurkansen zijn dan:
50% palomino (1x cream)
50% cremello (2x cream)

Hopelijk was alles in deze blog een beetje duidelijk! Mocht je nog ergens vragen over hebben, laat gerust een reactie achter.